Không chỉ thế, bán hạ còn hỗ trợ hoạt động tiêu hóa, ngăn ngực bụng trướng đầy, trị viêm loét cổ tử cung hay ung thư cổ tử cung… Dược liệu đã được nhiều người dùng ghi nhận hiệu quả, vì thế bạn đừng bỏ qua những thông tin hữu ích bài viết dưới đây bật mí nhé!
Bán hạ là một trong những vị thuốc nam hội tụ nhiều công dụng chữa bệnh vô cùng ấn tượng. Trong dân gian, người ta thường dùng để trừ ho, hen suyễn, nhiều đờm, hạn chế tình trạng nôn ói khi mang thai, nôn mửa trường hợp viêm dạ dày.
Mẹo trị bệnh từ bán hạ
Sinh ra và lớn lên ở vùng quê nghèo Thanh Hóa, chị H.T Thư, 37 tuổi từ nhỏ đã biết đến nhiều cách chữa bệnh từ các thảo dược mọc hoang thiên nhiên. Trong đó phải kể đến cây bán hạ.
Thông thường, khi nhà có người lớn tuổi bị phế nhiệt, đờm không thông, chị Thư sẽ lấy bán hạ ngâm rửa 7 lần, đem sấy khô, tiêu thạch 20g để trộn cùng bột gạo trắng, làm viên to bằng hạt đậu xanh. Mỗi lần dùng 1 muỗng canh với nước gừng. Sau vài ngày sẽ có sự cải thiện tình hình đáng kể.
Ngoài ra, chị còn cho hay: “Nếu trẻ nhỏ hay bị nôn mửa, cứ ăn vào là nôn, ho phát sốt, bạn đừng quá lo lắng. Hãy lấy 280g bán hạ, ngâm rửa sạch, thêm 4 g đinh hương. Trộn bán hạ vào nước, bọc đinh hương, lấy miến làm bánh bao ngoài.
Nướng chín nguyên liệu vừa chuẩn bị, rồi lấy bán hạ, đinh hương trộn thêm gừng làm viên nhỏ như hạt mè. Mỗi lần cho trẻ uống 20-30 viên cùng nước trần bì giúp tình trạng thuyên giảm”.
Bài thuốc của chị Thư đã được chia sẻ rộng rãi đến nhiều người.
Đặc điểm cây bán hạ
Bán hạ là cây gì
Bán hạ có tên khoa học Typhonium Trilobatum, thuộc họ Ráy (Araceae). Dân gian còn thường gọi là cây bán hạ nam, cây chưởng diệp bán hạ, cây chóc chuột, củ chóc, lá ba chìa.
Đặc điểm của cây bán hạ
Đây là loại cây cỏ, không có thân, lá hình tim, hình mác hay có chia 3 thùy. Lá cây dài chừng 4 – 15 cm, rộng 3,5 – 9 cm. Bông mo với phần trần khoảng dài 17 – 27 mm, hoa đực dài 5 – 9 mm. Củ chóc hình cầu, đường kính 2 cm. Quả bán hạ hình trứng, mọng, dài 6 mm.
Phân bố, thu hái, chế biến bán hạ
Bán hạ mọc nhiều ở các nước như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản. Tại Việt Nam, cây thường mọc hoang. Người ta thường chờ đến thời điểm lá rụng vào mùa thu đông để thu hoạch củ, rễ cây.
Bởi củ bán hạ có chứa độc tính nên dễ gây ngứa, tê nếu không được sơ chế kỹ lưỡng. Do đó, bạn có thể thực hiện theo hướng dẫn dưới đây để đạt kết quả như ý.
Cách 1: Dùng 1kg củ bán hạ (đã rửa sạch, ngâm trong nước nhiều ngày), gừng tươi giã nát 300g, đường phèn 500 cho vào thau. Đổ ngập nước, ngâm nguyên liệu 24 giờ đồng hồ, tiếp tục rửa rồi đem đồ chín.
Sau cùng, bán hạ nam thái từng lát mỏng, tiếp tục ngâm nước gừng tỷ lệ 1kg dược liệu:150g gừng già. Để qua đêm, vớt bán hạ ra để ráo, sao vàng.
Cách 2: Chuẩn bị 2kg củ chóc, 0.1kg bồ kết, 0.1kg cam thảo. Tất cả đem rửa sạch, riêng củ hóc cần ngâm trong nước khoảng 2-3 ngày nhằm mục đích loại bỏ hết chất nhớt gây ngứa. Rồi đổ ngập nước, đun sôi cho đến hi cạn nước. Vớt ra, sấy khô để dành dùng dần.
Trước khi sử dụng, bán hạ nam cần được sơ chế kỹ lưỡng
Thành phần hóa học của cây bán hạ
Bán hạ có chứa các hoạt chất quan trọng bao gồm phytosterrol, ancaloit, ancol. Ngoài ra, dịch chiết cồn chủ còn có b- sitosterol , alkaloid và 2 sterol chưa xác định, chất kết tinh.
Công dụng dược lý của bán hạ chế
Bán hạ có vị cay, tính ấm, tác dụng kích thích mạnh, chống buồn nôn, ức chế trung khu và mạt tiểu tần kinh, giảm ho hữu hiệu. Chất gây cay trong thành phần dễ bay hơi trong quá trình đun nóng hay phơi khô, vì vậy bán hạ chế chỉ còn ít vị cay, tán phong đờm tốt.
Tác dụng của bán hạ
Những đặc tính của bán hạ được cả y học truyền thống lẫn hiện đại chứng minh với công dụng giảm ho, giải độc, cầm nôn, chống rối loạn nhịp tim, chống có thai sớm, ức chế ung thư.
Bán hạ chế trị bệnh gì
Khi đã biết được tính năng của bán hạ, có lẽ bạn đang mong mỏi khám phá các bài thuốc trị bệnh hữu ích từ loại thảo dược này đúng không nào? Hãy cùng theo dõi tiếp thông tin sau đây.
1. Trị ho do cảm phong hàn
Bán hạ (dạng chế), trần bì, phục linh mỗi vị 10g, cam thảo 3g. Đem tất cả sắc cùng nước để uống trong ngày. Uống lúc nước còn nóng để giảm cơn ho tức thì.
2. Trị đau nhói ở ngực, chính giữa tim đè thấy đau
Nguyên liệu cần 0.5kg bán hạ, 40g hoàng liên, 1 trái qua lâu, 8 bát nước. Đầu tiên, qua lâu sắc với nước lấy còn 3 bát, bỏ bã, tiếp tục cho hai vị kia vào. Sắc nước làm 2 bát để chi ngày uosng 3 lần.
3. Trị hen suyễn, da xanh xao, thiếu máu
Một số nghiên cứu nhận thấy bán hạ nam tác dụng hóa đờm, tiêu bĩ tán kết hiệu quả nên ứng dụng trong trị hen suyễn, thiếu máu và da xanh xao thông qua bài thuốc:
Bán hạ (chế) 8g; phục linh, cam thảo, trần bì mỗi loại 10g; thục địa, đương quy mỗi thứ 12g. Sắc nước để uống ngày 1 thang sẽ giúp bệnh nhanh giảm.
Bán hạ góp mặt ở nhiều bài thuốc trị bệnh quan trọng
4. Chữa ho có nhiều đờm, nôn mửa, thượng vị trướng tức
Cây bán hạ nam (chế) 250g, cam thảo 75g, bạch phục linh và trần bì mỗi vị 250g. Nghiền mịn dược liệu, trộn chung cùng sinh khương. Hàng ngày uống 2 lần, mỗi lần 9-15g.
5. Trị viêm phế quản mạn tính, nhiều đờm
Bài thuốc 1: Bán hạ (dạng chế) 15g; ma hoàng bạch thược mỗi thứ 10g; quế chi, tế tân, ngũ vị tử, can khương, sinh cam thảo mỗi thứ 5g.
Bài thuốc 2: Bán hạ (chế), tô tử mỗi vị 15g; trần bì, cam thảo mỗi loại 10g.
Các bài thuốc đều sắc thành dạng thuốc uống, ngày 1 thang. Áp dụng một trong hai cách cho đến khi thấy các triệu chứng thuyên giảm.
6. Trị ho có đờm, sốt kèm ho, khó thở, miệng khát
Sắc nước thuốc để uống từ 6g củ chóc (chế); thạch cao 20g, đại táo 12g; hạnh nhân, xạ can mỗi thứ 10g; đình lịch, ma hoàng, tô tử mỗi vị 8g; sinh khương 4g. Dùng đến khi hết biểu hiện bệnh thì ngưng.
7. Trị nôn thai nghén
Tính chất dược liệu bán hạ giúp làm giảm mệt mỏi, tăng cường sức lực, hỗ trợ an thai nên cực kỳ phù hợp cho các mẹ bầu thường xuyên bị nôn ói, ốm nghén. Cách tiến hành như sau:
Bài thuốc 1: Bán hạ và bột sơn lượng liều lượng bằng nhau 30g. Cho bán hạ vào nước, sắc nhỏ lửa khoảng 45 phút, bỏ xác. Tiếp theo, cho bột sơn dược vào, đun sôi 3-4 lần, thêm chút đường, muối. Hàng ngày uống hỗn hợp để giảm dần chứng nôn thai nghén.
Bài thuốc 2: Bán hạ dùng 80g; can khương, nhân sâm mỗi thứ 40g. Đem tán bột, trộn cùng nước gừng và bột miến tạo viên to bằng hạt ngô đồng. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 10 viên.
Dùng bán hạ để giảm tình trạng ốm nghén, hay nôn ói ở mẹ bầu
8. Trị đờm nhiều bởi rượu, ngực đầy trướng khó chịu
Bán hạ sống đem rửa, sấy khô rồi tán bột. Sau đó, trộn với nước gừng làm bánh, lấy giấy ướt gói lại, nướng lên thơm. Chuẩn bị 2 bán nước đun sôi, 8g bánh đã hình thành, trộn chút muối, sắc lấy 1 chén để uống.
9. Trị chứng buồn nôn, trướng bụng
Bài thuốc 1: Các loại bán hạ, bạch linh, cam thảo, trần bì, sinh khương đều 12g.
Bài thuốc 2: Dùng bán hạ nam (chế) 40g, chỉ xác 28g, phèn chi 32g.
Mỗi ngày, sắc 1 thang thuốc uống theo một trong hai gợi ý trên.
10. Chữa bụng đầy do tiêu chảy, nôn mửa
Bán hạ và quế chi 2 vị bằng nhau đem tán bột rồi uống cùng nước sôi.
11. Trị nôn ọe, hồi hộp, chóng mặt, ăn uống không ngon
Cần 1kg bán hạ, 0.5kg gừng sống, 120g phục linh sắc nước, chia ngày uống 3 lần lúc còn ấm nóng.
12. Trị ăn thức ăn lạnh vào là mửa ra
Bán hạ, quất bì, trần bì mỗi vị 40g dùng tán bột. Mỗi lần lấy 16g bột đã chuẩn bị, thêm 7 lát gừng sống, 2 chén nước sắc còn 1 chén và uống nóng.
13. Trị đàm đình lưu lại làm ngực đầy tức, ăn không xuống, mửa ra đàm
Bán hạ 200g, phục linh 120g tán thành bột. Mỗi lần lấy 16g, cùng 7 lát gừng để sắc cùng 1 chén nước còn 7 phân, uống lúc còn nóng.
14. Trị đàm kết không ra, tiếng nói không rõ lâu năm
Tán bột từ 20g bán hạ, quế tâm xúc lượng bằng đồng tiền, 2g thảo ô đầu. Tẩm nước gừng làm hoàn to bằng hạt súng, mỗi lần dùng 1 viên. Đem ngậm rồi nuốt dần khi đi ngủ.
15. Trị đàm nhiều, an thần, lợi đầu mắt
Bán hạ 120g; thần sa, khô phàn mỗi vị 20g, thiên nam tinh ngâm nước sôi 40g. Tất cả tán thành bột, trộn thêm nước gừng làm viên to như hạt ngô đồng. Uống trước khi ăn cơm với nước gừng, mỗi lần 30 viên.
16. Trị ngực bị nghẹt vì phong đàm
Bán hạ nam 0.5kg, ngâm qua đêm bằng nước tương chua. Sau rửa lại sạch cùng nước nóng nhiều lần để bỏ khí độc, phơi nắng, tán bột, trộn nước tương làm bánh. Đem phơi khô rồi lại tán thành bột, cứ mỗi 200g lại cho vào 4g long não sống.
Đến khi thấy nước tương đạt độ đặc dẻo, giở lên thấy có chân hãy làm viên to như quả trứng gà. Bỏ vào vải để khâu lại, phơi khô, tránh gió. Mỗi lần uống một ít với trà nóng hay nước sắc bạc hà.
Dùng cây bán hạ trị ho, an thần hiệu quả
17. Trị tim hồi hộp
Bán hạ, mai hoàng lượng bằng nhau. Tán thành bột, làm viên bằng hạt đậu nhỏ. Ngày chia uống 3 lần, mỗi lần 30 viên.
18. Chữa đầy bụng ở trẻ nhỏ
Khi trẻ nhỏ bị đầy bụng, bạn tán bột bán hạ, trộn rượu làm viên to như hạt thóc. Ngày cho trẻ uống 2 viên với nước gừng. Nếu không đỡ, có thể sao nóng dược liệu, tán bột, trộn nước gừng đắp trực tiếp lên rốn.
19. Trị hạch lâm ba cổ mãn tính
Trường hợp này, bạn dùng bán hạ 50g sấy khô, tán bột mịn đều. Kết hợp thêm 3 phần bán hạ sống, 1 phần bột mì, nửa thìa giấm. Cho tất cả vào nước sôi, trộn đều để đắp lên vùng viêm mỗi tối, giữ qua đêm đến sáng. Áp dụng phương pháp khoảng 5-7 lần sẽ cho kết quả tích cực.
20. Trị chứng rối loạn tiêu hóa
Rối loạn tiêu hóa với các triệu chứng đầy tức, sôi bụng, tiêu chảy, nôn mửa muốn khắc phục hãy sắc bài thuốc uống bằng nguyên liệu: bán hạ chế, hoàng cầm, đảng sâm mỗi thứ 10g, can khương 5g; chính thảo, hoàng liên mỗi vị 3g, đại táo 3 quả.
21. Chữa kinh giản lưng gáy cứng đờ, trúng phong mồm lệch mắt
Chuẩn bị bán hạ, kinh giới, gừng sống mỗi thứ 12g, sắc nước để uống. Bên cạnh đó, dùng củ bán hạ giã nát, tán bột, trộn đều với nước gừng, đắp vào sau gáy bên mặt không bị méo.
22. Trị đinh nhọt, viêm mủ da
Củ chóc lấy lượng vừa đủ, nghiền bột, trộn thêm ít bột hoa hồng hoàng tạo thành chất bột dẻo đắp lên vị trí đinh nhọt, viêm da mủ.
23. Trị bạch trọc, di tinh, mộng tinh:
Bán hạ (rửa sạch 10 lần, xắt nhỏ), mộc trư linh mỗi thứ 80g. Đem nguyên liệu sao vàng để loại bỏ hỏa độc, rồi bỏ trư linh. Thêm mẫu lệ đã sao qua 40g, tán bột mịn. Dùng sơn dược làm hồ, trộn thuốc bột tạo viên to như hạt ngô đồng. Mỗi lần lấy nước phục linh uống 30 viên.
Bán hạ chế chỉ thực sự phát huy tác dụng khi dùng đúng bệnh, đúng liều lượng
24. Trị ong đốt, rắn cắn
Người bị ong đốt đem củ bán hạ nam tươi gọt sạch vỏ, giã nát, chấm vào vị trí cần thiết. Trong khi đó rắn độc cắn, trước hết nặn bỏ nọc độc, lấy củ bán hạ tươi, giã nhỏ, băng vào vết bị cắn. Mặc dù công hiệu từ cây bán hạ hiệu quả, thế nhưng người bị rắn cắn cần theo dõi và đưa đến bệnh viên cấp cứu kịp thời.
25. Hỗ trợ điều trị ung thư cổ tử cung
Dùng bán hạ sống chế thành lát mỏng chừng 20g, ngày 3 lần đặt vào cổ tử cung. Hoặc chế thành hình viên đạn lượng 50g để nhét vào cổ tử cung ngày 1 lần. Ở giai đoạn đầu, có thể chế củ chóc sống thàng dạng thỏi 5-7.5g nhét vào cổ tử cung 1 lần/ngày.
26. Trị loét cổ tử cung
Lấy phần củ sống bán hạ, nghiền bột mịn, dùng bông tẩm thuốc đặt vào chỗ loét. Lưu ý cột sợi chỉ để giữ chắc miếng bông. Sau một ngày thì lấy ra, mỗi tuần thực hiện 1-2 lần.
Những ai nên dùng bán hạ
Bán hạ phù hợp sử dụng cho nhiều đối tượng khác nhau từ trẻ nhỏ, người lớn tuổi. Đặc biệt là những người hen suyễn, trừ ho, nhiều đờm, bị ốm nghén hay nôn ối khi mang thai. Ngoài ra, bán hạ bắc còn hỗ trợ chức năng hoạt động hệ tiêu hóa, ngăn chặn tình trạng ngực bụng trướng đầy.
Nên tham khảo ý kiến chuyên gia trước khi áp dụng bài thuốc cây bán hạ nam
Đối tượng không nên dùng
Hội tụ những giá trị ấn tượng trong quá trình đem lại lợi ích đối với sức khỏe người dùng. Dù vậy, người ta lại tìm thấy dịch chiết cồn của bán hạ nam có thể gây ra sự hưng phấn ở mạt tiểu thần kinh.
Do đó, nếu không cẩn trọng, người dùng dễ mắc phải hiện tượng co quắp, bị ngứa, tê. Từ đây, phụ nữ có thai, đang cho con bú hoặc người mắc chứng táo nhiệt, trẻ quá nhỏ không nên sử dụng.
Tốt hơn hết, trước khi quyết định áp dụng bài thuốc từ bán hạ, bạn đừng quên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo đạt được hiệu quả cao nhất, an toàn tuyệt đối, tránh những rủi ro về sau.
